شياڭگاڭداعى ءىرى بارىمتالاۋ دەلوسى تەكسەرىلىپ انىقتالدى

 زيانعا ۇشىراۋشى لو xx (وڭدا) احپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە.

  بيىل 25-ساۋىردە شياڭگاڭ باۋشىلۇڭ سەرىكتىگىنىڭ قۇرۋشىسى لو ديڭباڭنىڭ نەمەرە قىزى بارىمتالانىپ، توناۋشىلار 28 ميلليون شياڭگاڭ اقشاسىندىق تولەم اقشانى الىپ قاشىپ كەتكەندىگى، ەل ءىشى-سىرتىندا زور ءدۇمپۋ قوزعادى.  توناۋشىلاردىڭ بارىمتالاۋ وبيەكتىسىن قالاي تۇراقتاندىرعاندىعى ءارى قوماقتى تولەم قاراجاتىن الىپ قالاي قاشىپ كەتكەندىگى سياقتى ماسەلەلەر جونىندە گۋاڭدۇڭ مەن شياڭگاڭ ساقشىلارى 14-مامىردا احپار جاريالاۋ ءماجىلىسىن اشىپ، دەلو جونىندە ىشكەرىلەي تۇسىنىك جاسادى.

  گۋاڭدۇڭ ولكەسىنىڭ ساقشىلارى وسى دەلوعا قاتىستى 9 قىلمىس كۇماندىسىنىڭ تورعا تۇسكەندىگىن، مۇنىڭ ىشىندەگى 6 قىلمىس كۇماندىسىنىڭ شەكارادان ۇرلانىپ ءوتىپ، شياڭگاڭعا بارىپ قىلمىس وتكىزگەندىگىن، ساقشىلاردىڭ  2 ميلليون 800 مىڭ شياڭگاڭ اقشاسى مەن دەلوعا قاتىستى قول ساعات، ءىنجۋ-مارجان، القا - مونشاق سياقتى ارام ولجالاردى قولعا تۇسىرگەندىگىن، قالعان اقشالاردىڭ ءالى تەكسەرىلۋ ۇستىندە ەكەندىگىن ايتتى. گۋاڭدۇڭ مەن شياڭگاڭ ساقشىلارى  باسقا قاشىپ جۇرگەن قىلمىس كۇماندىلارى بار ەكەندىگىن تەرىسكە شىعارۋعا بولمايتىندىعىن ايتتى.


     شىنجىننان شياڭگاڭعا جاسىرىن بارىپ ىرعىن پايداعا كەنەلۋ

  گۋاڭدۇڭ ولكەلىك قوعام حاۋىپسىزدىگى مەڭگەرمەسىنىڭ ورىنباسار باستىعى گو شاۋبونىڭ تانىستىرۋىنا  قاراعاندا، العاشقى تەكسەرۋ ناتيجەسىنە نەگىزدەلگەندە، بيىل ءساۋىردىڭ   باسىندا يۋ xx، ۋاڭ xx، شيۇڭ xx، جاڭ xx، ۋاڭ xx، ماۋ xx، جىڭ xx قاتارلى 7 ادام شىنجىننان شياڭگاڭعا بارىپ، قىلمىس وتكىزبەكشى بولعان. سونىمەن جىڭ xx « شياڭگاڭ مەن اۋمىنعا بارۋ جولقاتى » ارقىلى شياڭگاڭعا بارعان، قالعان التاۋى بىرنەشە كۇننەن كەيىن شىنجىننان شيڭگاڭعا جاسىرىن ءوتىپ، جىڭ xx پەن باس قوسقان.

  گو شاۋبو وسى قىلمىس كۇماندىلارىنىڭ ۇيگە كىرىپ، توناۋشىلىق ىستەۋدەن تاجىريبەسى بار ەكەندىگىن ءارى شياڭگاڭدا قىلمىس وتكىزۋ ەستەلىگى بار ەكەندىگىن، ولار شىنجىندا باس قوسقان كەزدە شياڭگاڭعا بارعاننان كەيىن ۇيگە كىرىپ توناۋشىلىق ىستەۋ جانە ادام بارىمتالاپ تولەم اقشا الۋدى جوسپارلاعاندىعىن ايتتى.

  شىنجىن قالالىق قوعام حاۋىپسىزدىگى مەكەمەسى قىلمىستىق ىستەر تارماق اترەتىنىڭ باستىعى لي پيڭنىڭ تانىستىرۋىنا نەگىزدەلگەندە، بۇل قىلمىس كۇماندىلارى ۇرلىقتى نەگىز ەتكەن، الايدا، ۇرلىقتان ماندىمدى اقشا تابا الماعان، ويتكەنى ولار ۇيدەگى ناق اقشانى ۇرلايتىندىقتان، ونىڭ ۇستىنە، ادەتتە ۇيدە كوپ اقشا ساقتالمايتىندىقتان، قوماقتى اقشا تابا الماعان، سونىمەن ولار مۇمكىندىك بولسا ۇرلاپ الۋعا، مۇمكىندىك بولماسا ادام بارىمتالاۋعا بەكىنگەن ءارى شىنجىندا     الدىن الا دايىندىق كورىپ، دەلو   تۋدىرۋعا قاجەتتى جابدىقتارىن الا  بارعان ەكەن.

  گو شاۋبو 30-ساۋىردە شياڭگاڭ ساقشىلارىنىڭ گۋاڭدۇڭ ولكەلىك قوعام حاۋىپسىزدىگى مەڭگەرمەسىنە شياڭگاڭدا «25-ءساۋىر» ءىرى بارىمتالاۋ وقيعاسى تۋىلعاندىعىن حابارلاعان ءارى تەكسەرۋگە سەلبەسۋىن ءۇمىت ەتكەندىگىن ايتتى.

  شياڭگاڭ ساقشى جاعىنىڭ حابارلاندىرۋىنا نەگىزدەلگەندە، ارناۋلى دەلو تەكسەرۋ گرۋپپاسى العاشقى تەكسەرۋدە گۇيجوۋلىق بىرنەشە ءتۇيىندى قىلمىس وبيەكتىلەرىن تەكسەرىپ انىقتاعان ءارى ولاردىڭ ىشىندەگى ەكى قىلمىس كۇماندىسى دەلو تۋىلعاننان كەيىن ارام ولجانى الىپ ىشكى ولكەگە قاشىپ كەتكەن ەكەن.

  گو شاۋبو وسىدان بۇرىنعى دەرەككە نەگىزدەلگەندە، ولكەلىك ارناۋلى دەلو تەكسەرۋ گرۋپپاسى جىڭ xx، ۋاڭ xx، شيۇڭ xx، جاڭ xx، ماۋ xx، يۋ xx، جياڭ xx جانە لياڭ xx قاتارلىلاردا قىلمىس وتكىزۋ كۇمانى بار ەكەندىگىن ايتتى.

  بارىمتانى تاۋ ۇڭگىرىنە قاماپ، كەزەكپەن كۇزەتۋ

  گۋاڭدۇڭ ولكەلىك قوعام حاۋىپسىزدىگى مەڭگەرمەسى وسى دەلونىڭ جالپى بارىسىن جاريالادى، 25-ءساۋىر تاڭ سارىدە يۋ xx قاتارلىلار دەلو تۋىلعان ۇيگە كىرىپ، زايانكەستىككە ۇشىراۋشى لو xx تى بايقاعان ءارى ونى ۇيدەن شىعارماي ساقتىق ساندىعىن اشىپ بەرۋگە قىساپ، قۇنى 2 ميلليون شياڭگاڭ اقشاسىندىق قول ساعات پەن القا-مونشاقتاردى توناپ اكەتكەن.

  سونىمەن بىرگە، قىلمىس كۇماندىلارى لو xx تى بارىمتالاپ، ونىڭ وتباسىنداعىلارىنان تولەم اقشا سۇراعان.

  ىلە – شالا قىلمىس كۇماندىلارى لو xx تى شياڭگاڭنىڭ فيىشان تاۋىنداعى ءبىر ۇڭگىرگە قاماپ، كەزەكپەن   كۇزەتكە تۇرىپ قاراعان. قىلمىس كۇماندىلارى زيانكەستىككە ۇشىراۋشىنىڭ وتباسىنداعىلارعا تەلەفون سوعىپ، ولاردان قوماقتى تولەم اقشا بەرۋىن تالاپ ەتكەن، قايتا-قايتا سالعىلاسۋ ارقىلى ەڭ سوڭىندا 28 ميلليون شياڭگاڭ اقشاسىندىق تولەم بەرۋدى بەلگىلەگەن.

  28-ساۋىردە زيانكەستىككە ۇشىراۋشىنىڭ وتباسىنداعىلار قىلمىس   كۇماندىسىنىڭ تالابىنا ساي، تولەم  اقشانى بەلگىلەنگەن ورىنعا جەتكىزىپ، قىلمىس كۇماندىسى اقشاعا يە بولعان سوڭ، بارىمتانى بوساتقان ەكەن.

  فيىشان تاۋىنىڭ ماڭىنداعى ساياجايلارعا استىرتىن باقىلاۋ جۇرگىزۋ

  لي پيڭ تەكسەرۋ جۇرگىزۋ جانە  ولاردىڭ اۋىزشا مويىندامالارىنا نەگىزدەلگەندە، قولعا تۇسكەن 9 قىلمىس كۇماندىسىنىڭ ىشىندە 7 ادامنىڭ تىكە دەلو تۋدىرىپ، قالعان ەكى ادامنىڭ شەكارادان ۇرلانىپ وتۋگە ۇيىمداستىرۋ جانە  ارام ولجانى ىشكى ولكەگە اپارىپ ساۋدالاۋعا جاۋاپتى بولعاندىعىن بايقاعاندىعىن ايتتى.

  گۋاڭدۇڭ ولكەلىك قوعام حاۋىپسىزدىگى مەڭگەرمەسى قىلمىستىق ىستەرگە بارلاۋ جۇرگىزۋ مەكەمەسىنىڭ باستىعى لين ۋيشيۇڭ العاشقى تەكسەرۋ ناتيجەسىنە نەگىزدەلگەندە، جوعارىداعى قىلمىس كۇماندىلارىنىڭ ىشىندەگى گۇيجوۋلىق يۋ xx تىڭ وسى رەتكى دەلوداعى باس قىلمىسكەر ەكەندىگىن بايقاۋعا بولاتىندىعىن ايتتى. ساقشى جاقتىڭ تانىستىرۋىنا نەگىزدەلگەندە، يۋ1976xx -جىلى تۋىلعان، وسى دەلودا ول ادامداردى ۇيىمداستىرۋعا جاۋاپتى بولعان ءارى تىكەلەي قىلمىس وتكىزگەن.

  ساقشى جاق تەكسەرۋ ارقىلى دەلو تۋىلاردان ىلگەرى يۋ xx قاتارلىلار  جارىم ايدان ارتىق ۋاقىت جۇمساپ، بىرنەشە رەت فيىشان تاۋىنىڭ ماڭىنداعى ساياجايلارعا استىرتىن باقىلاۋ جۇرگىزىپ، ەڭ سوڭىندا زيانعا ۇشىراۋشى لو xx تىڭ ساياجايىن نىسانا ەتكەندىگىن بايقايدى.

  نە ءۇشىن لو وتباسىنا قول سالادى، توناۋشى باعىتتامالى تۇردە ىستەگەن بە جوق پا؟ گو شاۋبو: « توناۋشىلار  فيىشان تاۋىنىڭ ماڭىنا تالاي رەت   باقىلاۋ جۇرگىزىپ، وسى وتباسىنىڭ ەكونوميكالىق شارت-جاعدايىنىڭ   ءبىرشاما جاقسى ەكەندىگىن ءبىلىپ، لو وتباسىن دەلو تۋدىرۋ نىساناسى ەتكەن، الايدا ولاردىڭ كىم ەكەندىگىن ءبىلۋى ناعايبىل ءارى ءمالىم ءبىر نىسانانى باعىت ەتە قويماعان » دەدى.

  شياڭگاڭنان ءبىر ادامدى، ىشكى ولكەدەن 8 ادامدى قولعا ءتۇسىردى

  3-مامىر ساعات 22 مولشەرىندە، قىلمىس كۇماندىسى جىڭ xx ىشكى ولكەگە جاسىرىن قايتپاق بولعاندا،  شياڭگاڭ وتكەلىندە شياڭگاڭ ساقشىلارى جاعىنان قولعا الىنادى.

  جاعدايدان حاباردار بولعاننان كەيىن ارناۋلى دەلو تەكسەرۋ گرۋپپاسى تور جيناۋ جونىندە بۇيرىق ءتۇسىرىپ، ساقشى كۇشىن ۇيىمداستىرىپ، جەكە-جەكە گۋاڭدۇڭ ولكەسىنىڭ شىنجىن قالاسى، دۇڭۋان قالاسى، حۇيجوۋ قالاسىنىڭ حۇيدۇڭ اۋدانى جانە گۇيجوۋ ولكەسىنىڭ ۋىڭ-ان اۋدانى   سياقتى جەرلەرگە جىبەرىپ، ماۋ xx، جاڭ xx، جياڭ xx، لياڭ xx قاتارلى 4 قىلمىس كۇماندىسىن قولعا ءتۇسىرىپ، دەلوعا قاتىستى قول ساعات، ءىنجۋ-مارجان القا-مونشاق سياقتى ارام ولجانى ءمۇسادىرالادى.

  سونىمەن بىرگە، تەكسەرۋ ارقىلى شياڭگاڭدا جاسىرىنىپ قالعان ۋاڭ  xxپەن شيۇڭ xx تىڭ 3-مامىر كەشتە شىنجىنعا جاسىرىن قاشىپ كەلمەكشى ەكەندىگىن بايقايدى، سونىمەن ارناۋلى دەلو گرۋپپاسى قايتالاي تور جايىپ، 4-مامىر تاڭ سارىدە شىنجىننىڭ لوحۋ رايونىنداعى ءبىر قوناق سارايىنان ەكى قىلمىس كۇماندىسىن قولعا تۇسىرەدى.  

  ىشكەرىلەي تەكسەرۋ جۇرگىزۋ ارقىلى شياڭگاڭدا جاسىرىنىپ قالعان يۋ xx پەن ۋاڭ xx تىڭ 6-مامىر تاڭ سارىدە ىشكى ولكەگە جاسىرىن قايتپاقشى بولعاندىعىن بايقايدى، سونىمەن ارناۋلى دەلو گرۋپپاسى جابال اتتانىسقا كەلىپ، 9-مامىر تۇستەن بۇرىن   گۋاڭدۇڭ ولكەسىنىڭ حۇيدۇڭ اۋدانىنان ەكى قىلمىس كۇماندىسىن جانە دەلوعا قاتىستى 2 ميلليون 800 مىڭ شياڭگاڭ اقشاسىن قولعا تۇسىرەدى.
قالعان تولەم اقشا قايدا كەتتى؟

  وسى دەلوعا قاتىستى 28 ميلليون شياڭگاڭ اقشاسىندىق تولەم اقشادان قازىر ساقشىلار 2 ميلليون 800 مىڭ شياڭگاڭ اقشاسىن قولعا تۇسىرگەن، ال قالعان تولەم اقشانىڭ قايدا كەتكەنى بەيمالىم، بۇل احپار جاريالاۋ ماجىلىسىندە احپارات قۇرالدارى  كوڭىل  بولەتىن تۇيىنگە اينالدى.

  لين ۋيشيۇڭ  قالعان تولەم اقشانى قولعا ءتۇسىرۋ ءۇشىن ساقشى جاق ەكى جاقتان ىسكە كىرىسپەكشى ەكەندىگىن، ءبىرى، دەلوعا قاتىستى قىلمىس كۇماندىلارىنا تەرگەۋ جۇرگىزىپ، ءجىپ ۇشىن ىزدەۋ؛ ەندى ءبىرى، قوعام حاۋىپسىزدىگى ورگاندارىنىڭ تەحنيكالىق ادىستەرىنەن پايدالانىپ، ىشكەرىلەي تەكسەرۋ جۇرگىزۋ ەكەندىگىن ايتتى. ول: « ءبىز تەز ارادا قالعان تولەم اقشانىڭ دەرەگىن تاۋىپ، دەرەگى بايقالىسىمەن حابارلاندىرامىز» دەدى.

  لي پيڭ: « دەلو شياڭگاڭدا تۋىلعاندىقتان، ساقشى جاق ەكى جەردە دەلو اشۋىنا تۋرا كەلەدى، ەكى ورىننىڭ ورتاسى ۇقسامايدى، سوندىقتان قالعان ارام اقشانى جاسىرعان ورىن نەمەسە ۇڭگىردىڭ بار-جوقتىعىن تابۋ ىشكەرىلەي تەكسەرۋدى قاجەت ەتەدى» دەدى.

  لي پيڭ: «تولەم اقشا تەكسەرىلۋ ۇستىندە بولعاندىقتان، تورعا تۇسپەگەن قىلمىس كۇماندىسىنىڭ بار-جوقتىعى، دەلوعا شياڭگاڭدىقتاردىڭ قاتىناسقان-قاتىناسپاعاندىعىنا تۇجىرىم جاساۋعا بولمايدى» دەدى.

  شياڭگاڭ دۇڭجيۋلۇڭ رايونى قىلمىستىق ىستەر باس شتابىنىڭ جوعارى دارەجەلى ساقشىسى زىڭ جىڭكى:      «قازىر بارلىق ارام ولجا تولىعىمەن قولعا تۇسپەگەندىكتەن، دەلوعا قاتىستى  قاشىپ جۇرگەن قىلمىس كۇماندىسى ءالى دە بار بولۋى مۇمكىن، الايدا تەكسەرۋ ناتيجەسىن توسۋعا تۋرا كەلەدى» دەدى.

  شياڭگاڭ ساقشى جاعى ەگەر كىمدە-كىم  وسى دەلوعا قاتىستى ءارقانداي ماتەريالعا يە بولسا نەمەسە كۇماندى ادام بايقاسا، ساقشى جاقپەن حابارلاسۋعا ۇندەدى. 





رەداكتورى: ارداق كامالقان قىزى
 
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز ، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى.