سەركەنىڭ رولى

تاڭ مىڭ

   ۇلان-قايىر    ساحارادا  اۋىر  قۋاڭشىلىق بولعاندىقتان، ەشكى تابىنىنىڭ امان قالۋى ءۇشىن باقتاشى قويلارىن ايداپ، ءشوبى شۇيگىن، سۋى مول جەرگە جەتكىزبەك بولادى. بۇل ءبىر جاپالى ءارى ۇزاققا سوزىلاتىن بارىس ەدى. زەرەك باقتاشى ەشكىلەردى مۇقيات باقىلاپ، ىشىنەن مەلجەمدى ءبىر سەركەنى تابىنىنىڭ ەڭ الدىنا سالىپ، قويلاردى مۇشكىل ورتادان باستاپ شىعۋعا تاڭدايدى. سەركەنى باستاماشى ەتكەن مۇنداي امالدىڭ پايداسى زور ەدى. دەسەدە، تابىن دىتتەگەن جەرگە جەتكەندە، سەركە سەمىرىپ،تايىنشاداي تويىنعانىمەن، ونىڭ ارتىنان ەرگەن قويلار ۇزىن جولداعى   كوشتە  ارىقتاپ، ءشوجىپ كەتكەن ەدى.

     ۇقساس جاعدايدى باستان كەشىرسە دە نە ءۇشىن ۇقساماعان ناتيجە بولادى؟

  ءاسىلى، ۇزىن جولداعى كوشتە سەركە ءوز موينىنداعى جاۋاپكەرشىلىكتى تەرەڭ سەزىنىپ،باستان-اقىر سەرگەك بولىپ، باقتاشىنىڭ نۇسقاعانى بويىنشا ەڭ الدىدا ءجۇرىپ، جول  اشىپ وتىرادى. سونىمەن جول بويى ءشوپتىڭ ەڭ سونىسىن جەپ، سۋدىڭ ەڭ تۇنىعىن ءىشىپ، بىرتىندەپ تويىنىپ، سەمىرە تۇسەدى. ال ارتىندا ەرىپ كەلە جاتقان قويلار ماڭايىنا جالتاقتاي   قاراپ،  بىرەسە ءجۇرىپ، بىرەسە توقتاپ، بىرەسە ءشوپ جەپ، ىرىقسىز ىلەسەدى. جەگەنى سەركەدەن قالعان ءشوپتىڭ ءتۇبىرى، ىشكەنى لايلانعان سۋ بولادى. قاتارعا ءتۇزۋ ىلەسپەي باقتاشىنىڭ بيشىگى قاتتى  تيەدى. سونىمەن تيتىقتاپ ارىقتايدى. اۋەلى، جولدا قاتاردان قالىپ قويىپ ءولىپ قالعاندارى دا بولادى. نىسانالى جەرگە جەتكەندەرى دە ىرىقسىز  ىلەسىپ وتىرعاندىقتان، سەركەدەي كۇيلى بولا المايدى.

    وسىعان قاراعاندا، ىرىقتىلىق پەن ىرىقسىزدىق اراسىندا وتە زور پارىق بار. شىنتۋايتىندا، ومىردە دە وسىعان ۇقساس جاعدايلار ۇنەمى تۋىلىپ تۇرادى. كەيبىر ادامدار ادەتتە قىزمەتتە جانە تۇرمىستا باستان-اقىر ىرىقتى ورىندا بولادى دا ۇزدىكسىز ۇيرەنۋ ارقىلى ءوزىن جەتىلدىرىپ، سول ارقىلى تۇرمىس پەن كاسىپتىڭ بيىگىنە شىعىپ، ادامدار اراسىنداعى «سەركەگە» اينالادى. ال كەيبىر ادامدار اقشا نەمەسە سۇلۋ جار سەكىلدى ءتۇرلى سەبەپتەرمەن زەيىن-زەردەسىن بىتىراتىپ، ەڭ اقىرىندا ەش ناتيجەسىز تىنادى. كوپ بولعاندا تابىستىڭ ورتان بەلىندە جالعىز قالادى.

  بۇدان ءبىز مىناداي قاعيدانى بايقاي الامىز: نەندەي ءىس ىستەسەڭ دە نىساناڭا قاراي ىرىقتى دا تاباندىلىقپەن ىلگەرىلەسەڭ عانا تابىسقا جەتە الاسىڭ. سوندىقتان ادام نە جۇمىس ىستەسە دە ىرىقتى تۇردە ىستەۋى كەرەك. ءارقانداي ىرىقسىز وي- قيال مەن ناراۋ كوڭىل كۇي كاسىبىمىز بەن ءوسىپ-جەتىلۋىمىزگە تيىمسىزدىك تۋدىرادى. مۇنداي ىقپال قىسقا ۋاقىت ىشىندە بايقالماعانىمەن، ۇزاق ۋاقىت بارىسىنداعى رولى مۇلدە ۇقسامايدى. رەال ومىردە كوپتەگەن ادامداردىڭ تابىسقا جەتۋى مەن ساتسىزدىكتەرىن وسى ارقىلى تۇسىندىرۋگە بولادى. مۇقيات تاباندى بولۋ جونىندە ايتقاندا، ءبىر فيلوسوفتىڭ: «ءبىر كىشكەنە گۇلگە بولا تۇتاس كوكتەمنەن ۋاز كەشپە. ءارقانداي الا كوڭىلدىلىك پەن ەكى ۇداي بولۋ، ءبىر بەكىمگە كەلە الماۋشىلىق ادامداردى تابىسقا جەتۋ ورايىنان ايىرىپ قويادى» دەگەن    ءسوزىن ەرىكسىز ەسكە الامىز.


اۋدارمالاردى اۋدارعان -

                  قانات جۇماش ۇلى




رەداكتورى: ارداق كامالقان قىزى
 
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز ، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى.