ەگىنشىلەر جالعان،جارامسىز تۇقىمعا جولىققاندا،ۇقىق-مۇددەسىن قالاي قورعاۋى كەرەك

    ەگىنشىلەر جالعان، جارامسىز تۇقىمعا جولىقسا، زيانعا ۇشىراپ تۇرالايدى، سوندىقتان زيان تارتقان ەگىنشىلەر ۇقىق-مۇددەسىن زاڭ بويىنشا قورعاۋدى ءبىلىپ الۋ ءتيىس.

　　مىناداي 8 ءتۇرلى جاعدايدا تولەم الۋىنا بولادى.

　　« تۇقىم زاڭىنىڭ» 41 - تارماعىندا: « تۇقىمنىڭ ساپاسى سەبەبىنەن زيانعا ۇشىراسا، مۇنداي زياندى مەيلى كىم تۋدىرسا دا،  ەگىنشىلەر ەڭ الدىمەن تىكە تۇقىم ساتۋشىعا تولەم تولەتەدى، ساتۋشىنىڭ جالتارۋىنا استە بولمايدى » دەپ بەلگىلەنگەن. اتاپ ايتقاندا، مىناداي 8 ءتۇرلى جاعدايدا تولەم تولەتۋىنە بولادى: تۇقىمنىڭ ساپاسى تولىمسىز بولسا، ايتالىق، تۇقىمنىڭ تازالىعى ولشەمگە جەتپەۋ سياقتىلار؛ جالعان تۇقىم بولسا؛ تەكسەرىپ بەكىتىلمەگەن نەمەسە تەكسەرىپ بەكىتۋدەن وتپەگەن تۇقىم بولسا؛ قوراپتاۋ بەلگىسى تالاپقا ۇيلەسپەسە؛ ۋاقىتى وتكەن تۇقىم بولسا؛ تۇقىم ساتۋشى ۋادەسىندە تۇرماسا؛ تارازىدا سالماعى كەم شىقسا؛ تولەم تولەۋدەن سەبەپسىز باس تارتسا نەمەسە تولەم تولەۋدى  كەشىكتىرسە.

　　زياندى تولەتەتىن كولەم

　　زياندى تولەتەتىن كولەم مىناداي 3 جاقتى قامتيدى: ءبىرىنشى، تۇقىم ساتىپ العان اقشا، ياعني تۇقىمدى پايدالانۋشى تۇقىم ساتىپ العان كەزدە تولەگەن اقشاسى. ەكىنشى، قاتىستى قاراجاتتار، ياعني تۇقىمنىڭ ساپاسى ماسەلەسىنەن كەلىپ شىققان بەرەشەك قارىز، مۇلدە ءونىم     الىنباۋ، حيميالىق تىڭايتقىش، ەگىس ءدارىسى، تامشىلاتىپ   سۋارۋداعى شىعىن، ەگىس جۇمىسى كەزىندە بەكەر جاتۋ جانە  كەنەلۋگە ءتيىستى پايدانىڭ زيانى، تولەم الۋ ءۇشىن جۇمسالعان قاتىستى شىعىندى دا قامتيدى، ايتالىق، قاتىناس قاراجاتى، جۇمىستان قالۋ قاراجاتى، ارىز - شاعىم قاراجاتى، ت. ب. ءۇشىنشى، الۋعا ءتيىستى يگىلىك شىعىنى، ياعني قالىپتى جاعدايدا ەگىمشىلىكتە ساپالى تۇقىمنان   كىرەتىن مەجەلى كىرىستەن   ەگىمشىلىكتە ساپاسىز تۇقىمنان ناقتى كىرگەن كىرىستى شىعارىپ تاستاعانداعى قالدىق.

　　جيناپ،ساقتاۋعا ءتيىستى

  دالەل-سىپاتتار

　　تۇقىم داۋ-شارى تۋىلعاننان كەيىن، كەڭەس بەرۋ، جاراستىرۋ، اكىمشىلىك شاعىم ايتۋ، تورەلىك ايتۋ جانە ارىزدانۋ سياقتى 5    ءتۇرلى جولمەن ماسەلەنى شەشۋگە بولادى. تۇقىمدى پايدالانۋشى تولىق، ءونىمدى دالەل-سىپاتپەن قامداعاندا عانا ءوزىنىڭ زاڭدى  ۇقىق-مۇددەسىن دەر كەزىندە، ورىندى قورعاي الادى. سوندىقتان مىناداي دالەل-سىپاتتاردى جيناپ، ساقتاۋعا كوڭىل ءبولۋى كەرەك:

　　تۇقىم ساتىپ العانداعى تالون. تالون تۇقىم ساتۋشى مەن ساتىپ الۋشى اراسىندا ساتىپ بەرۋ - ساتىپ الۋ قاتىناسى ورناعانىن جانە ۇقىق-مۇددەسى زيانعا    ۇشىراۋدىڭ سەبەپ-سالدارلىق قاتىناسى ساقتالعانىن دالەلدەيتىن ءونىمدى سىپات بولىپ تابىلادى. تالونعا تۇقىمنىڭ اتى مەن سانى تولىق جازىلۋ ءارى ەرەكشە تالابى بولسا، ەسكەرتىلۋى ءتيىس.

　　تۇقىمنىڭ قورابى، قالتاسى. قورابىنا، قالتاسىنا ەگىلمەي    اسىپ قالعان تۇقىمنان ۇلگى  الىپ قالۋ، ءبىرشاما مول تۇقىم ساتىپ العاندا، ەڭ جاقسىسى،  اشىلماعان ءبىر قالتاسىن ۇلگىگە الىپ قالۋ كەرەك.

　　 ساراپتاۋ ناتيجەسى مەن تەكسەرۋ ەستەلىگى. ەگىنجاي باسىنداعى ءونىمدى ساراپتاۋ كەزىندە تۇقىم باسقارۋ، ەگىن شارۋاشىلىق   عىلىم-تەحنيكاسى سياقتى كاسىپتىك تاراۋلاردى ۇسىنىس   ەتىپ ساراپتاتقىزىپ، ساراپتاۋ ناتيجەسى مەن تەكسەرۋ ەستەلىگىن جازدىرتۋ قاجەت.

　　مۇنان سىرت، تۇقىمدى پايدالانۋشى جيناپ، ساقتاۋعا ءتيىستى كەيبىر قوسالقى دالەل- سىپاتتار. ايتالىق، تۇقىمعا ىقپال جەتكىزەتىن فاكتور جونىندەگى تۇسىندىرمە، ساقتاندىرۋ بەلگىسى، تۇقىم ساتۋشىنىڭ ۋادە حاتى، جارناما، ۇگىت ماتەريالدارى    سياقتىلار.


رەداكتورى : ارداق كامالقان قىزى
 
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز ، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى.