تىلشىلەرىمىز ياۋ ميڭ، لي شيا حابارلايدى. ”بيىل كۇزدە جاۋىن - شاشىن مول بولدى، ءدال كۇزگى مول ءونىم كەزىنە تۋرا كەلگەندىكتەن ەگىس داقىلدارىن جايىپ كەپتىرەتىن قىرماننان تارىعىپ وتىرعانبىز، ايماقتىق سوتسياليزم شۋەيۋانى بىزگە كەپتىرۋ الاڭىن سالىپ بەردى، شىنىندا جاقسى بولدى! “ دەدى جۋىقتا شاۋەشەك قالاسى شاشا قالاشىعى ورتا سىبەتى قىستاعىنىڭ كەپتىرۋ الاڭىندا شەكىلدەۋىكتى قاربىز ءدانىن جايىپ جۇرگەن قىستاق تۇرعىنى يۇي جىڭ قۋانا.
ورتا سىبەتى قىستاعى ايماقتىق سوتسياليزم شۋەيۋانىنىڭ قىستاقتا تۇراتىن ءتۇيىنى. نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە كەزىندە ايماقتىق سوتسياليزم شۋەيۋانى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسىنىڭ شۋجيى، ورىنباسار شۋەيۋان باستىعى جي چۇنشان وسى قىستاققا بارىپ، تۇيىندە تۇرىپ تەكسەرۋ -زەرتتەۋ جۇرگىزىپ، قىستاق”ەكى كوميتەتىمەن“، قىزمەت اترەتىمەن اڭگىمەلەسۋ، وتباسىلارىن ارالاپ قىستاق تۇرعىندارىنان جاعداي ۇعىسۋ سياقتى فورمالار ارقىلى قىستاق تۇرعىندارىنىڭ كۇزدە قىرماننان تارىعىپ وتىرعاندىعىنان حاباردار بولادى. قىستاق تۇرعىندارىنىڭ شەكىلدەۋىكتى قاربىز ءدانى، شەكىلدەۋىك سياقتى ەگىس داقىلدارىن جايىپ كەپتىرۋىنە قولايلىلىق جاراتۋ ءۇشىن، ايماقتىق سوتسياليزم شۋەيۋانى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسى 25 مىڭ يۋان قارجىنى بەلسەنە سايكەستىرىپ، بۇقارا ءۇشىن 22 مۋلىق كەپتىرۋ الاڭىن سالىپ، 200 دەن استام ادامدى يگىلىككە كەنەلدىردى.
قىستاق تۇرعىندارىنا كەپتىرۋ الاڭىن سالىپ بەرۋ ايماقتاعى ءار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارىنىڭ حالىق ءۇشىن كۇش سالا ناقتى ءىس تىندىرۋىنىڭ شاعىن كارتيناسى عانا.
2 -توپتاعى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيە باستالعاننان بەرى ايماقتاعى ءار دارەجەلى پارتيا ۇيىمدارى تەكسەرۋ -زەرتتەۋدى تىڭعىلىقتى ورىستەتۋ ارقىلى 951 ءتۇرلى ”حالىق تۇرمىسىنداعى ناقتى ىستەر تىزىمدىگىن“ جاساپ، تىزىمدىككە قوسىلعانىن ءبىر -بىرلەپ رەتتەپ -تۇزەتىپ، تىزىمنەن ءوشىرىپ، نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ىشكەرىلەي، ناقتى ورىستەتىلۋىن ىلگەرىلەتتى.
”ءبىزدىڭ ءۇيدىڭ 300 نەشە قويى، 20 نەشە سيىرى، ون نەشە جىلقىسى ەندىگارى سۋدان تارىقپايتىن بولدى“ دەدى 10 -ايدىڭ 25 -كۇنى شيحۋ قالاسى شيداگوۋ قالاشىعى توستى قىستاعىنداعى مالشى بولاتقان نيازبەك.
توستى قىستاعى مال شارۋاشىلىق قىستاق، 400 مىڭ مۋعا جۋىق كۇزەۋلىك پەن كوكتەۋلىگى بار. ءار جىلى كوكتەم، كۇز ماۋسىمدارىندا وسى قالاشىقتىڭ جانە ماڭايداعى اۋىل -قالاشىقتاردىڭ مالشىلارى 30 مىڭ باسقا (تۇياق) تارتا مالىمەن كوكتەۋلىك پەن كۇزەۋلىكتە 6 ايعا جۋىق تۇراتىندىقتان، جان سانى مەن مال باسىنىڭ كەزەڭدىك قاۋىرت ارتۋىنان اۋىز سۋى مەن سۋات جەتىسپەي قالاتىن.
وسى ماسەلەنى شەشۋ ءۇشىن، توستى قىستاعى پارتيا ياچەيكاسى شيداگوۋ قالاشىعى پارتكومىنا 300 مىڭ يۋاننىڭ ۇستىندە ارناۋلى قاراجات بوساتۋ جونىندە ءوتىنىش ەتىپ، 8 كيلومەترلىك سۋ جەتكىزۋ قۇبىرىن ورناتتى ءارى سۋ ساقتاۋ كولشىگىن جاساتىپ، 10 - ايدىڭ 1 - كۇنىنەن باستاپ رەسمي سۋ جۇرگىزىپ، تيانشان تاۋىنان ەرىگەن قار -مۇز سۋىن كوكتەۋلىك پەن كۇزەۋلىككە ءساتتى جەتكىزىپ، ادام مەن مالدىڭ اۋىز سۋ ماسەلەسىن شەشىم ەتتى.
بيىل ايماقتىق پارتكوم اۋىل -قىستاق اۋىز سۋ ينجەنەرياسىن نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ”ناقتى ءىس ىستەۋ، حالىقتى ۋايىمنان ارىلتۋ“ قىزمەتى تىزىمدىگىنە ەنگىزدى. شيحۋ قالاسى، ساۋان قالاسى، شاعانتوعاي اۋدانى سىندى 3 اۋدان -قالا اۋىل - قىستاق اۋىز سۋ ينجەنەرياسىن جوندەۋ -كۇتىمدەۋ نىسانىنان ۇشەۋىن اتقارىپ، 37 ورىنعا جوندەۋ - كۇتىمدەۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ، 143 مىڭ اۋىل -قىستاق جان سانىن سۋمەن قامداۋدى قامتاماسىز ەتۋ دەڭگەيىن جوعارىلاتىپ، نىسانداردىڭ بارلىعى 10 -ايدىڭ اياعىندا ءساتتى اياقتادى.
بۇقارانىڭ اسىققانىنا اسىعىپ، بۇقارانىڭ ويلاعانىن ويلادى. ماۋسىمنىڭ وزگەرىسىنە ىلەسە اۋارايى بىرتىندەپ سۋىتىپ، كەزەكتە سىرتتاعى قيمىل ورىندارى بۇقارانىڭ كۇن سايىن ارتىپ وتىرعان رۋحاني مادەنيەت سۇرانىسىن تولىق قاناعاتتاندىرا المايتىن بولدى. بۇقارانىڭ قىس ماۋسىمىندا زال ىشىندەگى كولەمدى قيمىل ورنى كەمشىل بولۋ ماسەلەسىن شەشۋ ءۇشىن، ايماقتىق پارتكوم ۇگىت ءبولىمى قىزمەت ءىس جۇزىندىگىمەن ۇشتاستىرا وتىرىپ، تارباعاتاي مۋزيكا سارايىنىڭ ساحناسىن كەڭەيتىپ، ورىندىق سانىن كوبەيتىپ جانە ەدەننەن جىليتىن پار ورناتىپ، بۇقارانىڭ قىس ماۋسىمىندا زال ىشىندە قيمىل وتكىزەتىن ورىنعا بولعان سۇرانىسىن قاناعاتتاندىردى.
بيىل جىل باسىنان بەرى ايماق بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەۋ، بۇقارانىڭ شۇعىل، قيىن، ۋايىمداعان، ءزارۋ ماسەلەلەرىن شەشۋدى نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنىڭ ارەكەتتە ايگىلەنۋىن، ونىمدىلىك كورسەتۋىن دايەكتىلەندىرۋدىڭ، تياناقتاندىرۋدىڭ ناقتى شاراسى ەتىپ، نازاريالىق ۇيرەنۋدەن تىس، امالياتتا ايگىلەدى. ايماقتىق حالىق ىستەرى مەكەمەسى پارتيا باسشىلىق گرۋپپاسى ايماقتاعى 7 اۋدان -قالاداعى 80 قوعامدىق يگىلىك لاتەريا بەلەتىن ساتۋ ورنىنان قوعامدىق يگىلىك سيلىقتى بەلەتى مەيىر جەتكىزۋ الەۋمەتتىك يگىلىك بەكەتىن قۇرۋمەن بىرگە، الەۋمەتتىك يگىلىك قىزمەت وتەۋ بەلگى تاقتاسى، تەرموس، ميكرو تولقىندى پەش، كوپ فۋنكتسيالى زاريادتاۋ ۇياشىعى، قارتتار كوزىلدىرىگى، ءدارى -دارمەك ساندىعى، قولشاتىر، ناسوس، قۇرال - سايمان ساندىعى، وتالدىرۋ سىمى سياقتى حالىققا قولايلى تۇرمىستىق قۇرىلعىلاردى دايىنداپ، ورتا تازالىقشىلارى، جەدەل تاعام جەتكىزۋشىلەر، جەدەل جولداما جەتكىزۋشىلەر، قاتىناس ساقشىسى قاتارلى دالادا جۇمىس ىستەيتىندەرگە جانە ارلى - بەرلى وتكەن قالا تۇرعىندارىنا كوپ ءتۇرلى اقىسىز قىزمەت وتەدى.
“بۇل الەۋمەتتىك يگىلىك بەكەتىنەن تەلەفون زاريادتاۋعا، تاماق ىسىتۋعا، سونداي -اق كەز كەلگەن ۋاقىتتا وسىندا دەمالۋعا بولادى، ەرەكشە قولايلى” دەدى شاۋەشەك قالاسىنداعى مەيتۋان جەدەل تاعام جەتكىزۋشىسى لي چياڭ.
”بۇقارالىق لۋشيانمەن ويداعىداي ءجۇرىپ، حالىق تۇرمىسىنداعى تالاپ -تىلەكتەرگە جاۋاپ قاتتى“. ايماق نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى تىڭعىلىقتى ورىستەتۋ بارىسىندا بۇقارا ءۇشىن ناقتى ءىس ىستەۋ قىزعىندىلىعىمەن نەگىزگى تاقىرىپتىق تاربيەنى ىشكەرىلەي ورىستەتىپ، نازاردى حالىق تۇرمىسىنداعى كىشى -گىرىم، ناقتى ىستەرگە شوعىرلاندىرىپ، ءبىر قىدىرۋ ”حالىق تۇرمىسى تىزىمدىگى“ ارقىلى بۇقارانىڭ تۇرمىسىنداعى”باقىت جاۋاپناماسىن“ جازىپ، بۇقارانىڭ القاۋىنا بولەندى.
رەداكتورى : ارداق كامالقان قىزى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مىسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى