شاۋەشەك قالاسىندا
□ شينجياڭ گازەتىنىڭ ءتىلشىسى ميھىرگۇل ناسىر
5 -ايدىڭ 17 -كۇنى”ءتورت ماۋسىمداعى شينجياڭعا نازاردىڭ“”گۇل تاماشالاي ءجۇرىپ شينجياڭعا كوز جىبەرۋ“ كولەمدى نەگىزگى تاقىرىپتىق تىلشىلىك ۇجىمى شاۋەشەك قالاسىنا كەلدى. ءتىلشى ايرىقشا مادەنيەت ەرەكشەلىگى بار الەۋمەتتىك اۋماق ــ شاۋەشەك قالاسى شينچىڭ ءمالىسى قارا ءدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعىنا بارىپ، 9 جىلدىق تاريحقا يە ”كورشى - قولاڭدار مەرەكەسى ءجۇز وتباسى قوناعاسىنا“ قاتىناستى. وسى وتباسى قوناعاسىنان ءتىلشى الەۋمەتتىك اۋماقتاعى تۇرعىنداردىڭ جالىنداعان ىنتاسىن سەزىنۋمەن بىرگە، ۇلتتار ىنتىماقتى بولعان الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ ناعىز بەينەسىن كوردى.
قارا ءدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعىنا قاراستى اۋماقتىڭ كولەمى 88. 1 شارشى كيلومەتر، قاراستى اۋماقتا 889 وتباسى، 2316 ادام تۇرادى.
وسى ارادا سەيىلدەسەڭىز، بەينە كوپ ۇلت سۋرەت كورمەسىنە كىرىپ قالعانداي بولاسىز: تۇرعىندار اۋلاسىنىڭ سىرتقى قابىرعاسىنا سىزىلعان سۋرەتتەر كوپ ۇلتتى ۇلكەن شاڭىراقتىڭ جاراسىمدى دا بەرەكەلى تۇرمىس كورىنىسىن جاندى بەينەلەپ تۇر؛ كوپ ۇلتتى وتباسىلارىنىڭ ەسىك تاقتايشاسىنا اناردىڭ دانىمەن وسى وتباسىن قۇراعان ۇلتتىڭ سانى كورسەتىلگەن.
”ءبىزدىڭ بۇل الەۋمەتتىك اۋماق تيپتىك كوپ ۇلت قونىستانعان اۋماق، حانزۋ، ۇيعۇر، قازاق قاتارلى 14 ۇلتتان قۇرالعان، 2دەن كوپ ۇلتتان قۇرالعان وتباسىلار جالپى وتباسى سانىنىڭ ％30 تەن استامىن يەلەپ، ءار ۇلت ءبىر - بىرىمەن بىتە قايناسىپ، ەشكىم دە ءبىر -بىرىنەن ايىرىلا المايتىن كىرىككەن الەۋمەتتىك اۋماق ورتاسىن قالىپتاستىرعان“، - دەدى الەۋمەتتىك اۋماق پارتيا باس ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى باھارگۇل كۇلىمسىرەي، -”ۇلتتار ىنتىماعى باياعىدا - اق بۇل ارانىڭ ’التىن تانىسقىسىنا‘ اينالعان“.
قارا ءدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعىندا ماسەلەنى”ۇستەل ۇستىندە“ شەشەتىن ءداستۇر بار. بۇل”ۇستەلدىڭ“ مەڭزەپ تۇرعانى ءدال الەۋمەتتىك اۋماقتىڭ ”كورشى - قولاڭدار مەرەكەسى ءجۇز وتباسى قوناعاسى“ قيمىلى. 2014 -جىلدان باستاپ ءار رەتكى ۇلكەن مەرەكەلەردە قارا ءدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعى قويۋ ۇلتتىق ەرەكشەلىككە يە ”كورشى - قولاڭدار مەرەكەسى ءجۇز وتباسى قوناعاسى“ قيمىلىن ورىستەتىپ كەلەدى. تۇرعىنداردىڭ ۇيىنە ءبىر ”ۇزىن ۇستەل“ قويىلىپ، 14 ۇلتتان قۇرالعان تۇرعىندار ۇلتتىق ءدامدى تاعامداردى تولتىرا ءتىزىپ، كوپشىلىك قۋانا باس قوسىپ ءان ايتىپ، ءبي بيلەپ، ءدامدى تاعامداردان ءوزارا اۋىز ءتيىپ، مەرەكەنى بىرگە قۇتتىقتايدى.
“ۇلتتار ارا داستارقان باسىندا پىكىر اۋىستىرۋ، مادەنيەتتى توعىستىرىپ، ەتەنەلىكتى، تۇسىنىكتى تەرەڭدەتىپ، كورشى - قولاڭدار ارا داۋ -شار تۋىلۋ مۇمكىندىگىن دە ازايتتى”، -دەدى باھارگۇل.
ءجۇز وتباسى قوناعاسىندا ۇستەلدەردى ءبىر-بىرىنە جالعاپ ۇزارتىپ ءتىزىپ، تۇرعىندار وزدەرى جاساعان ءدامدى تاعامداردى اكەلىپ ۇستەلگە تىزەدى. قاراساڭىز، ادەتتەگى قۋىرماشتار دا، ۇلتتىق ەرەكشەلىكتەگى تاعامدار دا بار، جاڭا قۋىرماشتار مەن ءتۇرلى ءتاتتى تاعامدار دا بار. تۇرعىندار ءبىر جاعىنان، ءدامدى تاعامداردان اۋىز ءتيىپ، ءبىر جاعىنان، “باس اسپازدان” ءدامدى تاعامداردى جاساۋدىڭ ءادىسىن ۇيرەنىپ، تاعام ارقىلى دوستاسىپ، ءوزارا ۇلگى الىپ، ەرەكشە دۋمانعا بولەنەدى. ءدامدى تاعامداردان ءدام تاتقاننان كەيىن، اسەم ءان اۋەنى كوتەرىلىپ، كوپشىلىك قوسىلىپ ءان شىرقاپ، بيگە باسىپ، ەرەكشە شاتتانادى.
قازاق اپاي ايشا سىماق قۋانىشتى تۇردە: “ءبىزدىڭ كورشىلەرىمىز ءار ۇلتتان قۇرالعان، تاماق ۋاقىتى بولعاندا، مىنا ءبىر ءۇيدىڭ كەلىنى لاڭمان سوزامىن دەسە، انا ءبىر ءۇيدىڭ كەلىنى تاۋىق پىسىرماق بولادى. كوپشىلىك ءوزارا اڭگىمەلەسىپ، جاساۋ ءادىسىن ايتىسىپ، بىرتە - بىرتە ءبارىن ۇيرەنىپ الادى”، -دەدى. وسى جولعى ءجۇز وتباسى قوناعاسىندا ول جاساعان روزا گۇلى پىشىنىندەگى بالگۇلشەنى كورشىلەر قاتتى ۇناتىپتى. “ءبىزدىڭ وسى كوپ ۇلت قونىستانعان الەۋمەتتىك اۋماقتا باسقا ۇلتتىڭ تاعامىن جاساي المايتىن ادام جوق”.
ايتسە دە، ماسەلەگە جولىققاندا قالاي شەشۋ كەرەك؟ “كىمنىڭ ءۇيى قيىنشىلىققا جولىقسا، كىمگە كومەك كەرەك بولسا، ءبىز ءجۇز وتباسى قوناعاسىن جايىپ، كوپشىلىكتى كومەك قولىن سوزۋعا ۇيىمداستىرامىز، اقشاسى بارلار اقشالاي كومەك بەرەدى، كۇشى بارلار كۇش شىعارادى، اركىم ءوزىنىڭ ءىس جۇزىندىگىن شىعار ءتۇيىن ەتىپ ماسەلەنى شەشەدى.” باھارگۇل تاپتەشتەي وسىلاي تۇسىندىرگەندە بارىپ، ءتىلشى ءجۇز وتباسى قوناعاسىنىڭ تەك ءدامدى تاعامداردان اۋىز تيەتىن جينالىس عانا ەمەس، ودان دا ماڭىزدىسى، ول پىكىر اۋىستىراتىن كوپىر ەكەندىگىن ۇعىندى.
2014 -جىلى قارا ءدوڭ الەۋمەتتىك اۋماعىنا مەملەكەتتىك كەڭەس جاعىنان ”مەملەكەتتىك ۇلتتار ىنتىماعىنداعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلى كوللەكتيۆ“ اتاعى بەرىلدى؛ 2019 -جىلى مەملەكەتتىك كەڭەس جاعىنان ”مەملەكەتتىك ۇلتتار ىنتىماعىنداعى، العاباسارلىعىنداعى ۇلگىلى كوللەكتيۆ“ اتاعى بەرىلدى؛ 2020 -جىلى 12 -ايدا تاعى دا تارباعاتاي ايماعىنداعى ۇلتتار ىنتىماعىنان، العاباسارلىعىنان ۇلگى كورسەتەتىن الەۋمەتتىك اۋماق بولىپ باعالاندى، سالىقجان يمىننىڭ اۋلاسى، ءماريانىڭ اۋلاسى تارباعاتاي ايماعىنداعى ۇلتتار ىنتىماعىنان، العاباسارلىعىنان ۇلگى كورسەتەتىن اۋلا بولىپ باعالاندى.
بۇل جەردە تۇرلىشە ۇلتتان بولعانىمەن سالىقجان مەن ۋاڭ فۋلين ىشتەي تۇسىنىسەتىن سەلبەستىك سەرىكتەر، ءماريا مەن ليۋ شياۋرۇڭ اپەكە -سىڭلىلەردەي تاتۋ كورشى ... ءار ۇلت باۋىرلاستارى ءوزارا قۇرمەت ەتىپ، ءوزارا كومەكتەسىپ، ءوزارا توعىسىپ كەتتى. ءاربىر ماڭىزدى مەرەكەدە كوپشىلىك شاتتانا باس قوسىپ، باقىتتى ءساتتى بىرگە وتكىزەدى.
تىڭداڭىز، تۇرلىشە ۇلتتىڭ مۋزيكا اسپاپتارىنان اۋەلەگەن تارتىمدى اۋەن قانداي تاماشا!
رەداكتورى : ارداق كامالقان قىزى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مىسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى