حاۋ شۋجي جانە ونىڭ 80 جاستاعى ”وقۋشىسى“ جاڭ چيڭتيان

جولدانعان ۋاقىتى : 2022/12/14 16:56:14

  □ حاۋ شياڭلي جاڭ چيڭتيانعا پارتيا 20-قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن ۇگىتتەپ، قۇرىلتايعا قاتىناسقان كەزدەگى كورگەن-بىلگەندەرىن اڭگىمەلەۋدە.  سۋرەتتى ءتىلشىمىز ۋاڭ تيڭ تۇسىرگەن
 

□ تىلشىلەرىمىز ۋاڭ گاۋشىڭ، ۋاڭ تيڭ،  چىن ۋىن، سالتانات شاھارقان

”مەنىڭ اتىم جاڭ چيڭتيان، بيىل 80 جاسقا كەلدىم. حاۋ شۋجي مەنىڭ ۇستازىم، مەن ونىڭ وقۋشىسىمىن، ’باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىسىمىن‘. جوق الدە، بالا  باقشانىڭ ۇلكەن كلاسىنىڭ’وقۋشىسىمىن‘ دەسەم دە بولادى.“ كاريا ءوزىن  تانىستىرا كەلە، ەرىكسىز كۇلىپ جىبەردى.

جاڭ چيڭتيان شاعانتوعاي اۋدانى جانكىسى اۋىلى جانكىسى قىستاعىنىڭ تۇرعىنى.  جاڭ چيڭتيانمەن العاش جۇزدەسكەندە، شاشىن قىراۋ شالعان. ۇستىنە قىزعىلتىم ءتۇستى پوپايكا جانە گۇلدى كۇرمە كيگەن جىگەرلى كىسى بىردەن قاراپايىم، ازىلقوي جانداي اسەر بەردى.

ونىڭ ”حاۋ شۋجي“ دەگەنى پارتيا 20 -قۇرىلتايىنىڭ ۋاكىلى، قىستاق پارتيا ياچەيكاسىنىڭ شۋجيى حاۋ شياڭلي ەدى.
 

  پارتياعا دەگەن العىسىن باياندامانى كوشىرۋ ارقىلى ءبىلدىردى

80 جاستاعى جاڭ چيڭتيان راسىندا ”باستاۋىش مەكتەپ وقۋشىسىنا“ ۇقسايدى، ءارىپ جازۋ ونىڭ ءار كۇنگى مىندەتتى ساباعى، ءار كۇنى تۇستەن بۇرىن جانە تۇستەن كەيىن كەمىندە ءبىر ساعات ۋاقىت شىعارىپ، كوشىرىپ جازۋدى جالعاستىرعانىنا ەكى جىل بولعان ەكەن.

”ساباق ۇستەلى“ كونە تىگىن ماشيناسىنىڭ  بەتى، ول ورىندىعىن”ساباق ۇستەلىنىڭ“ ءدال الدىنا قويىپ وتىرىپ، الدىمەن ”وقۋلىقتى“، ونان سوڭ “تاپسىرما داپتەرىن” اشتى. ىلە -شالا، سول قولىنىڭ ورتاڭعى ساۋساعىن ”وقۋلىقتاعى“ ارىپتەردىڭ استىنا قويىپ، ءارىپتى ءبىر -بىردەن ىجداعاتتپەن كوشىرىپ جازا باستادى.

ونىڭ مۇقياتتىلىعىنا اسەرلەنبەي تۇرا  المايسىز ...

 جاقىننان بەرى جاڭ چيڭتيان حاۋ شياڭلي ءارىپىن ارنايى ۇلكەيتىپ باسىپ اكەپ بەرگەن پارتيا 20 -قۇرىلتايىنىڭ بايانداماسىن كوشىرىپ جازىپ ءجۇر ەكەن.

 11 -ايدىڭ 1 -كۇنى حاۋ شياڭلي بەيجيڭدەگى قۇرىلتايدان كەلگەننەن كەيىن، قىزمەتكە شىققان كۇنى قىستاق تۇرعىنى جاڭ چيڭتيانعا امانداسا باردى.

 حاۋ شياڭلي: ”مەن بەيجيڭدە قۇرىلتايعا  قاتىناسقان كەزىمدە، اجەي ءار كۇنى تەلەۆيزوردان كوز الماي حاباردان مەنى ىزدەيتىن شىعار دەپ ويلاعانمىن“ دەدى.

مۇنى ەستىگەندە جاڭ چيڭتيان كۇلىمسىرەي: “ەستىدىڭدەر مە، حاۋ شۋجي مەنى قانداي تۇسىنەدى” دەدى.

سۋ ىشكەندە قۇدىق قازۋشىنى ۇمىتپادى. جاڭ چيڭتيان: ”كەدەيلىكتەن ارىلۋىما كوممۋنيستىك پارتيا كومەكتەستى، كوممۋنيستىك پارتيانىڭ ارقاسىندا ەڭ تومەنگى تۇرمىستى قامتاماسىزداندىرۋ  اقىسىن، قارتتاردى كۇتىمدەۋ قاراجاتىن الىپ وتىرمىن. پارتيا  20 -قۇرىلتايىنىڭ رۋحىن  مۇقيات  ۇيرەنىپ، ماڭگى پارتيانىڭ سوزىنە قۇلاق اسىپ، پارتياعا العىس ايتىپ، پارتياعا ىلەسەمىن!“ دەدى.

”بيىل  4-ايدا كاريانى پارتيا مۇشەلەرىنە ’ۇيرەنۋ ساباعىن‘ وتۋگە ارنايى ۇسىنىس   ەتتىم، مۇنىڭ ءونىمى ايتارلىقتاي بولدى“دەدى حاۋ شياڭلي. اسىلىندە، قىستاقتاعى ءبىر ءبولىم  پارتيا مۇشەلەرىنىڭ  ۇيرەنۋ بەلسەندىلىگى تومەن بولۋ ماسەلەسىن كوزدەي وتىرىپ، كاريانى ءوز كەشىرمەسىن سويلەۋگە ۇسىنىس ەتكەندىكتەن، قىستاقتاعى پارتيا مۇشەلەرى بۇدان تەرەڭ تاربيە العان ەكەن.

2 جىلدان استام ۋاقىتتان بەرى جاڭ چيڭتيان « ”پارتياعا ماڭگى ىلەسەمىز “ــ پارتيا  19-كەزەكتى ورتالىق كوميتەتى التىنشى جالپى ءماجىلىسىنىڭ رۋحىن ۇيرەنەيىك، دايەكتىلەندىرەيىك (بۇقارا قولدانباسى)»، «3-رەتكى ورتالىقتىڭ شينجياڭ قىزمەتى جونىندەگى اڭگىمە ءماجىلىسىنىڭ رۋحى (بۇقارا قولدانباسى)»، «شينجياڭ ۇيعۇر اۆتونوميالى رايونىنىڭ حالىققا تيىمدىلىك جاساۋ ساياساتى جونىندەگى تۇسىندىرمە  وقۋلىعى» سىندى 50 مىڭ ارىپكە جۋىق 3  كىتاپتى كوشىرىپ بولعان.
 

 80 جاستاعى قارت نە ءۇشىن ۇيرەنەدى

جاڭ چيڭتياننىڭ ”وقۋشى“ بولىپ ءارىپ  ۇيرەنۋى حاۋ شياڭليمەن قاتىستى ەدى.


 1942-جىلى تۋىلعان جاڭ چيڭتيان  20-عاسىردىڭ 60 -جىلدارىندا شاعانتوعاي اۋدانىنىڭ جانكىسى اۋىلىنا كەلگەن.  2018-جىلى تالاي جىل توسەك تارتقان جۇبايى قايتىس بولادى، دەنساۋلىعى جاقسى بولعاندىقتان، ول بالالارىمەن بىرگە تۇرمىس كەشىرمەي، ءوزى جالعىز تۇرادى.

جۇبايى قايتىس بولعاننان كەيىن تۇرمىستىق جاقتان الاڭداماعانىمەن، ءبىر ءىس ونىڭ باسىن ابدەن قاتىرىپ، باسقالاردى كوپ اۋرەلەگىسى كەلمەيتىن قارتتى مازاسىز كۇيگە تۇسىرەدى. بالا كۇنىندە ءۇيى كەدەي بولىپ، وقۋعا  تۇسە الماعاندىقتان، جۇمىس بىتىرمەكشى بولعاندا، قول قويۋعا تۋرا كەلسە باسقالاردى كومەككە شاقىرايىن دەسە، قايتا - قايتا كومەك سۇراۋدان قاتتى قىسىلىپ ىڭعايسىزداناتىن.

 2020-جىلى  3-ايدىڭ ءبىر كۇنى قىستاق تۇرعىندار كوميتەتىندە ءىس بىتىرۋگە بارعاندا قول قويۋعا تۋرا كەلەدى، ۇستىندە ونىڭ ورنىنا قول قويىپ بەرەتىن ادام تابىلا قويمايدى. وسى كەزدە حاۋ شياڭلي كەڭسەسىنەن شىعىپ كەزىگىپ قالادى. كاريا حاۋ شياڭليعا ءوز اتىنان قول  قويىپ بەرۋدى وتىنەدى.

حاۋ شياڭلي قول قويىپ جاتىپ ازىلدەي: ”جاڭ اپاي، باسقالار 80 جاسىندا سىرناي ۇيرەنگەندە، ءسىزدىڭ جازۋ ۇيرەنۋىڭىزگە ابدەن بولادى عوي“ دەيدى.
ءدال  وسى ءبىر  اۋىز ءسوز قارتتى ۇيرەنۋ  بەكىمىنە كەلتىرەدى.
“سول كەزدە كىشكەنتايىنان قولىمدا وسكەن نەمەرەم قىستىق دەمالىسقا تاراپ كەلدى، نەمەرەمنەن اتىمدى قالاي جازۋدى ۇيرەندىم.  سەندەر تۇسىنبەيسىڭدەر، جاس ەگدەلەگەن سوڭ، قازىر ۇيرەنگەنىڭدى قازىر ۇمىتىپ      قالادى ەكەنسىڭ” دەدى جاڭ چيڭتيان.
“ەستە ساقتاعاننان ەستەلىك العان الدەقايدا جاقسى عوي دەپ،  قايتا -قايتا جازىپ جاتتىعىپ، جارتى ايدان اسا ۋاقىتتا اتىمدى جازا الاتىن بولدىم”. وسى ءسوزدى ايتقاندا، قاريانىڭ تەبىرەنىسى ءسوز الپەتىنەن ايگىلەنىپ تۇردى. بەينە “كىشكەنتاي وقۋشىنىڭ” قيىن ماسەلەنى شەشكەننەن كەيىنگى كوڭىل كۇيىنەن اۋمايدى.

 حاۋ شياڭلي بۇل جاعدايدان حابار تاپقاننان كەيىن، ارنايى جاڭ چيڭتياننىڭ ۇيىنە بارىپ، ونى ۇيرەنۋگە جىگەرلەندىرەدى، ”ۇستازىنىڭ“ دەم بەرۋىمەن، ونىڭ ءارىپ ۇيرەنۋگە بولعان ىنتاسى ارتا تۇسەدى.

جاڭ چيڭتيان ءومىرىن ۇنەمشىلدىكپەن وتكىزىپ كەلەدى، ونىڭ جازۋعا جاتتىعىپ جۇرگەن”تاپسىرما داپتەرى“ وتە ەرەكشە، جاراقسىز قاعازداردى قيىپ، جەلىممەن جاپسىرىپ داپتەر جاساپ العان، باستابىنداعى قىڭىر- قيسىق جازۋدان قازىرگە دەيىنگى 2 جىلدا ايتارلىقتاي ىلگەرىلەۋشىلىك بولدى.

”مەن ءارىپ جازۋدى، حات تانۋدى ۇيرەنگەننەن كەيىن سىرتقا شىعىپ جۇمىس بىتىرۋىمە اسا قولايلى بولدى. بۇل جاعىنان حاۋ شۋجيگە راقىمەت ايتامىن. ول جاقسى ۇيرەتتى، ءىس جۇزىندە مەن دە تىرىسشاڭمىن“ وسى ءسوزدى ايتىپ، ول تاعى دا كۇلدى.

……

قوشتاسار ساتتە كۇن شايداي اشىلا قالدى، قىسقى قاردان كەيىنگى كەشكى شاپاق بار الاپتى نۇرعا بولەپ، جاڭ چيڭتياننىڭ اجىم تورلاعان ءجۇزىن جارقىراتىپ گۇلدەي جايناتتى.



رەداكتورى: ارداق كامالقان قىزى
 
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز ، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى.