ءتىلشىمىز ليۋ پىڭ حابارلايدى. جاقىندا ءدوربىلجىن اۋدانىنىڭ ەمىل وزەنى شۇرات باقشاسى مەملەكەتتىك ورمانشىلىق جانە جايىلىم مەكەمەسىنىڭ سىناق تۇيىندەرىن تەكسەرىپ وتكىزىپ الۋىنان ءوتىپ، «مەملەكەت دارەجەلى شۇرات باقشاسى» بولىپ رەسمي قۇرىلدى.
تارباعاتاي تاۋى مەن ورقاشار تاۋىنىڭ تۇيىلىسىنەن باستاۋ الىپ، شىعىستان باتىس وڭتۇستىككە قاراي جىلجىپ اققان ەمىل وزەنى ءدوربىلجىن اۋدانىن، شاعانتوعاي اۋدانىن، شاۋەشەك قالاسىن باسىپ ءوتىپ، سوڭىندا قازاقستان شەكاراسى ىشىندەگى الاكولگە قۇيادى، جالپى ۇزىندىعى 300 نەشە كيلومەتر، جىلدىق اعىن مولشەرى ءبىر ميلليارد 600 ميلليون تەكشە مەتردەن اسادى، قۇلىستاي ويپاتىنداعى ەڭ ۇلكەن سۋ جۇيەسى ەسەپتەلىپ، ءدوربىلجىن اۋدانىنىڭ شەكاراسى ىشىندەگى جالپى ۇزىندىعى 46.19 كيلومەتر كەلەدى.
ەمىل وزەنىنىڭ سۋى تۇنىق، جاعالاۋىنىڭ جاسىل بولۋىن جۇزەگە اسىرۋ ءۇشىن، 2009-جىلى ءدوربىلجىن اۋدانى لاستاۋى اۋىر بولعان جينتيان كەندىرى سياقتى 8 كاسىپورىن مەن ەمىل وزەنى اعارىنان شاعىل-قۇم قازاتىن يۇڭفىڭ سياقتى 6 شاعىل-قۇم زاۆودىن جاپقىزدى. 300 ميلليون يۋاننان استام قارجى قوسۋ ارقىلى ەمىل وزەنى اعارىنىڭ قالا رايونىنداعى 6 كيلومەترلىك بولەگىن جاپپاي وڭاپ، شۇراتتى قورعاۋ، ۇگىت-تاربيە، عىلىمي زەرتتەۋ تۇرعىسىنان باقىلاۋ-ولشەۋ، مادەنيەتتى جالعاستىرۋ، ەكولوگيالىق ساياحات، الەۋمەتتىك اۋماق بىرلەسىپ باسقارۋ سياقتىلار ءبىر تۇلعالاندىرىلعان 720مىڭ شارشى مەتر اۋماقتى يەلەيتىن ەمىل وزەنى شۇرات باقشاسىن قۇردى. 20 نەشە ءتۇرلى 1600 تۇپتەن ارتىق كورىنىس اعاشىن ەگىپ، جاپىراق تاستايتىن اعاشتار مەن جاپىراق تاستامايتىن اعاشتاردى ارالاستىرىپ ەگىپ، گۇلگە ورانعان وزگەشە كورىنىس قالىپتاستىردى.
باسقارۋدى كۇشەيتۋ ءۇشىن، ءدوربىلجىن اۋدانى ەمىل وزەنى بيڭحى قۇرىلىس باسقارۋ مەكەمەسىن، ەمىل وزەنى باستىعى كەڭسەسىن قۇرىپ، ەمىل وزەنىن شارلاۋ-قورعاۋعا 40 قىزمەتكەر ورنالاستىرىپ، قىستا قارىن تازالاپ، جازدا گۇل-ءشوپ ەگىپ، وزەن اعارى ەكولوگياسىنىڭ حاۋىپسىزدىگىن قورعاپ، ەمىل وزەنى شۇرات باقشاسىن اۋداننىڭ «جاسىل وكپەسىنە» اينالدىردى.
نەگىزدىك قۇرىلعىلاردىڭ ۇزدىكسىز كەمەلدەنۋىنە بايلانىستى، 2012-جىلى 7-ايدا ەمىل وزەنى شۇرات باقشاسى مەملەكەتتىك AA دارەجەلى ساياحات كورىنىس رايونى بولىپ تۇراقتانسا؛ 2013-جىلى ەمىل وزەنى شۇرات باقشاسى شينجياڭ ساياحات كورىنىس رايوندارىنىڭ ساپاسىن تەكسەرىپ، دارەجەسىن تۇراقتاندىرۋ كوميتەتىنىڭ تەكسەرىپ-وتكىزىپ الۋىنان ءساتتى ءوتتى. 2014-جىلى 1-ايدا تاعى مەملەكەتتىك AAA دارەجەلى ساياحات كورىنىس رايونى بولىپ رەسمي بەكىتىلدى.
2016-جىلى ءدوربىلجىن اۋدانى تاعى 30 ميلليون يۋان قارجى قوسىپ، ەمىل وزەنىنىڭ جوعارعى اعارىنىڭ 13 كيلومەترلىك بولەگىن وڭاۋمەن بىرگە، لاس زاتتاردى ءسۇزۋ ينجەنەرياسىن اتقارىپ، وزەن سۋىنىڭ ەركىن كوسىلە اعۋىنا كەپىلدىك ەتتى. وزەننىڭ ەكى جاعالاۋىنىڭ ەكولوگياسى قالپىنا كەلگەننەن كەيىن، ەمىل وزەنى شۇرات باقشاسىنىڭ كولەمى 2523.73 گەكتار، شۇراتتىڭ جالپى كولەمى 2068.55 گەكتار بولىپ، شۇراتتانۋ مولشەرى %81.96كە جەتتى.
ەمىل وزەنىنىڭ ءتورت ماۋسىمداعى كورىنىسى وزگەشە تۇسكە ەندى. جادىراعان جاز ماۋسىمىندا كەشقۇرىم ءتۇرلى شىراقتاردىڭ ساۋلەسى مەن وزەن سۋى توعىسىپ، وزەن جاعاسىنداعى ءداۋىر الاڭىندا فونتان اتىلىپ، بيڭحى باقشاسى شاتتانا بيگە باسقان نەمەسە سەرۋەندەگەن ءار ۇلت جۇرتشىلىعىنا تولادى. ال، قىستا اققۋ، جابايى ۇيرەك سياقتى قۇستار وسى ارانى مەكەندەيدى.
فوتو اۋەسكەرى جاڭ حۇي: «بىلتىر قار-مۇز ورتاسىندا مەكەندەگەن اققۋلاردىڭ تاماشا كورىنىستەرىن تۇسىرگەن 100 دەن ارتىق سۋرەتىمدى كوپتەگەن اقپارات قۇرالدارى جالعاپ تاراتتى» دەدى.
رەداكتورى : جىگەر ومىربەك ۇلى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مىسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى