ارزىگۇل ابدەش قىزى
كەيدە اجەلەرىمىزدىڭ «وي، جالعان دۇنيە -اي» دەپ اندا - ساندا ايتىپ قالاتىن جالعىز اۋىز سوزىنە دە توقتالىپ قالام. ءبارىن دە وسى ءبىر اۋىز سوزىنە سيعىزىپ تۇرعانداي...
كەشە ەكەۋ ارا بالالىقتىڭ الاڭسىز ءىزى قالعان جايلاۋ جايلى ايتىلىپ قالدى. كانيكۋل كەزدەرىندە اكەم: «بالالارىڭىز بىزدىكىندە ءبىراز كۇن ءجۇرىپ كەلسىن» دەپ قالاپ سۇراپ اكەتەتىن، اكە-شەشەنىڭ الدىنان قيا وتپەيتىن كىشى پەيىلدىلىگى ەكەن-اۋ، بولماسا، ءوز بالاسىن دا ۇلكەندەردىڭ الدىندا بالام دەپ داۋىستاپ ايتۋعا مۇنشا تارتىنشاق بولار ما؟! «بالاڭىزدى از كۇن باعىپ بەرەيىك» دەپ اجەمنەن «رۇقسات» سۇراپ ءجۇرىپ اكەتەتىن. جولدا قۇرت شاعىپ بەرىپ، اندا - ساندا قورجىنىنا سالىپ العان الما - ورىكتەرىنەن بىرەر تال جەگىزىپ الىپ، جايلاۋعا كوپ كەشىكتىرمەي الىپ جەتەتىن. وندا جول تىم ۇزاق ەدى -اۋ، تاڭەرتەڭگى شايدان سوڭ جولعا شىعىپ، جەلە -جورتىپ، ءتۇس اۋا جەتەتىنىمىز ەسىمدە. بۇگىن سول جولداردىڭ ءبارى كولىك زىرلاپ جەتەتىن قىسقا جولعا اينالعان. ءبىراق، سول قىسقا جولدار ءبىزدى اكەمىزگە جەتەلەپ اپارمايتىنى بار...
جايلاۋدىڭ اڭگىمەسى ءبىر ساتكە مەنى بالالىق شاعىما الىپ جەتكەندەي، بىردە قۋانىپ، بىردە ساعىنىشپەن ەسكە الار بەلگىسىز ويعا شوما بەردىم. ءبىراق، جازدىڭ قىزىققا تولى قىسقا دا وتكىنشى شاعى ىسپەتتى، كەيىنگى اڭگىمەدە ول مەندەگى ۇلبىرەگەن ءۇمىتتى ۇرلەپ وشىرۋگە شاق قالدى. «سەنىڭ قادىرىڭدى، پەرىشتە كوڭىل، رياسىز پەيىلىڭدى باعالاي الماي قالام با دەپ قورقامىن» دەيدى ول. وزىنە اسا سەنىمدى، ويلى جاننىڭ دا وسىنداي ادامدى بەيمازا حالگە تۇسىرەر ءسوز ايتار شاعى بار دەگەندى«اقىماق» باسىم ەشقاشان ويلاعان ەمەسپىن. بۇل ءسوز كەشەگى كوگىلدىر باقتىڭ عايىپ بولعانى سىندى، جاز ءوتىپ، اقشا قاردىڭ سول مايسانى بۇركەگەنى ىسپەتتى، كۇزدىڭ مىناۋ سۋىعى سەكىلدى ەڭ ىستىق سەزىمدەردىڭ دە سالقىن تارتىپ قالاتىنى سىندى قۇلازىتتى مەنى. ءبىراق، مەندە الدەبىر ەرلىككە باسىپ باقىت جايلى ۋادە بەرىپ، الدەبىردەڭە ايتارلىق باتىلدىق جوق -تى. سوسىن دا سول وتكەن شاقتىڭ ءتاتتى ەلەستەرىن عانا ەسىمە الدىم. ءيا، ءبارى دە وتەر، ءبارى دە ۇمىتىلار مۇمكىن... ءبىراق، ارماندار ەشقاشان ۇمىتىلمايدى...
جانىنىڭ ءار بولشەگى ماحابباتتان تۇراتىن جاندار تىم از كەزدەسەتىن شاق قوي بۇل. جاقىن تۇرىپ، جانىمىزدا ءجۇرىپ ءبىر-ءبىرىمىزدى تۇسىنبەيمىز. كەشە دوسىم ايتادى: «شيپاحانادا ىستەگەنىمە بىرنەشە جىل بولسا دا، سىرتتا باسقا سالادا نەشەلەگەن جىلدان بەرى بىرگە ويناپ-كۇلىپ كەلە جاتقان سىرلاستارىم ءار جىلعى سەسترالار مەرەكەسى تۇستارىندا سول ‹مەنىڭ مەرەكەم› جايلى ۇمىتىپ قالادى. قىزمەت پەن تۇرمىستىڭ قاربالاستىعى دەسەدە، بىرگە ءجۇرىپ، جاقىن كورگەن جاندارىمىزدىڭ وسىنداي ەلەڭسىزدىگىنىڭ ءوزى ادامعا جۇرەك دەيتىن ەڭ نازىك جۇمىر ەتتى تەرەڭ سەزىنۋدەن ءالى دە الشاق جۇرگەنىمىزدى ۇعىندىرادى. نازىك كوڭىلدى قۋانتارلىق ءبىر اۋىز مەرەكەلىك لەبىز، شاعىن مەرەكەلىك تارتۋ بۇل كۇندە ءبارى دە قولايلى بولعان زاماندا سيرەكتەپ كەتپەسە ءجون» دەيدى ويلى پىشىندە.
شىنىمەن دە، شىنايى باقىتتى شاقتار ەسكە الۋ، ەلەپ - ەسكەرىپ، ءار شاقتىڭ ءوزىن باعالاۋمەن بىلىنبەۋشى مە ەدى. ءالى ەسىمدە ورتا مەكتەپتەگى شاقتاردا ساباقتاستارىمىز ادەمىلەپ حات جازاتىن. ادەتتە حات جازاتىنداردىڭ اراسىندا تۋعان كۇنىڭدە وزىڭە بىلىندىرمەي، كۇنى بۇرىن جوبالاپ، تارتۋلار ساتىپ الىپ، نە ءوز قولىمەن جاساپ، نە سەنىڭ ەسىمىڭدى ارىپتەپ جاساتىپ شىققان تارتۋلار جىبەرىپ قوياتىن جان بولادى. قانداي كەرەمەت، قانداي قىمبات شاقتار. ول دا ءتاپ -ءتاتتى ساعىنىشتارعا اينالىپ بارادى. بالالىق رياسىز كوڭىل، شەكسىز قۇرمەت ەدى -اۋ ول. نازىك تە مۇقيات سۇيىسپەنشىلىككە تولى ساتتەر ەدى. بالالىقپەن ونى باعالاي الدىق پا دەشى...
سول مۇقيات پەيىلدى شاقتار مىنە بۇگىن دە باسقاشا فورمامەن الدىمىزدان شىعىپ تۇرعانداي، جۋىردا عانا وتكەن «تىلشىلەر مەرەكەسى» كۇنى مەن قىزمەت بابىمەن وتباسىما قايتا المادىم. ەكىنشى كۇنى ۇيگە ورالعانىمدا وتاعاسى الدەقاشان ءىس ساپارىنا شىعىپ كەتىپتى. تەك ۇستەل ۇستىنە ءوزىنىڭ ەڭبەكاقى كارتۋچكاسىمەن قوسا بالا باقشانىڭ كارتۋچكاسىن قوسىپ قويىپ كەتىپتى. ۇيگە كەلە سالا ونى كورگەن مەن ىشتەي قۋانىپ قالدىم. مىنە بۇل شىنايى تۇرمىس قوي. ماحاببات، سۇيىسپەنشىلىكتىڭ ءبارى دە تەك ادەمى روزا گۇلىمەن، باتىسشا تاعامدارمەن، الەم - جالەم كوڭىل اشۋ ورىندارىمەن عانا بەينەلەنبەسە كەرەك. ول كەيدە تۇرمىستاعى «تۇسىنەمىن»، «شارشادىڭ» دەيتىن ءبىر اۋىز سوزدەرمەن، سەن ءۇشىن دايىنداعان قاراپايىم قۋىرماشىمەن، ءبىر پار كيىم ۇسىنۋمەن، قانشا قاربالاس بولسا دا، تەلەفون شالىپ، حات جازىپ سويلەسۋىمەن دە بەينەلەنىپ جاتادى.
«وتكەن جىلى تۋعان كۇنىمدە،- دەيدى،- دوسىم ارمان ماعان اعىنان اقتارىلا،- 15 جىلدىڭ الدىنداعى سول ورتا مەكتەپ قۇشاعىنداعى ەڭ العاشقى حاتتاردى تاپسىرىپ الدىم. ول مەنىمەن سويلەسكەن، حات الىسقان، ءتىپتى، سويلەسە الماعان شاقتارىنا دەيىن ەستەلىك ەتىپ جازىپ شىعىپتى. سول 5 ەستەلىك داپتەردى وقىپ شىعۋعا ءداتىم شىدامادى. ارادا 15 جىل وتكەندە سول باياعى ەستەلىكتەردى ساقتاپ ءارى بۇكىلدەي مەن تۋرالى جازعانىن سونشاما قۇنىتتاپ وزىمە ۇسىنارىن ويلاماپپىن. بۇل كۇندە مەن ونداي كۇيگە، 15 جىلدىڭ الدىنداعى حاتتاردى قايتا وقۋعا دايىن دا ەمەس ەكەم، وتكەنگە قايتا ورالىپ، قايىرىلىپ قاراۋعا ۇيالدىم با، جوق، بۇگىنگى باقىتتى تۇرمىسىمدى قاستەرلەپ، قادىرىنە جەتۋدى ويلادىم با بىلمەيمىن، ايتەۋ سول بالا شاقتاعى العاشقى حاتتاردان اۋلاقتانۋدى تاڭدادىم. ەستەلىكتەرگە قايتا ۇڭىلمەدىم... سول ساقتاۋلى بەتى ساعىنىشقا عانا اينالىپ قالا بەرۋىن قالادىم» دەيدى ارماننىڭ جۇزىنەن الدەبىر بۇگىنگە دەگەن سەنىم الاۋلاپ تۇرعانداي. راس -اۋ وتكەننىڭ ىشىندە قالىپ عۇمىر كەشۋدەن، بۇگىنگى ءار ءساتتى باعالاپ، ەرتەڭگە اسىعۋ قىمباتتى شىعار. وتكەن شاق تەك ءوزىنىڭ شىنايىلىعىمەن، ادالدىعىمەن قىمبات.
بۇگىن دە سولاي ەسەيىپ، ەرتەڭگە قۇشتار بەينەمەن العا قادام تاستاعاندا، اينالامىزداعى ادامدار ءبىر -ءبىرىن جىلاتپاي جۇرسەشى دەيمىن. كەيدە جۇرەگىمنىڭ سىرلاسى، كەيدە جۇرەگىمنىڭ مۇڭىنا اينالاتىن جازىق ماڭداي، ىستىق جۇرەكتىڭ يەسى كەلەدى كوز الدىما. جان سارايىم اشىلىپ، جۇرەگىم كەڭىپ، ءوز- وزىمنەن قۋانىپ قالام. مەنى قاشاندا بيىك باعالايتىن سول بەينە الدىندا تەك سول ۇناتار قالىپپەن قاسقايىپ جۇرە الۋدى عانا تىلەيمىن. مىناۋ «جالعان دۇنيەدە» شىن كوڭىلدەر، شىن سەزىمدەر عانا ۇمىتىلمايدى... ول جاناشىر جاقىندارىمىزدىڭ مەيىرى، وتباسىمىزداعىلاردىڭ ءتۇسىنۋى، سىرلاسۋدىڭ سيى بولىپ قالا بەرەدى...
رەداكتورى : جىگەر ومىربەك ۇلى
تورابىمىزدان ماقالا كوشىرەتىن بولساڭىز، توراپ اتىن بەرىپ قويۋدى ۇمىتپاڭىز، بولماسا زاڭدىق جاۋاپكەرلىگىن قۋزاستىرامىز.
مىسالى: «تارباعاتاي اقپارات تورابىنان» الىندى